Muzyka bardzo poważnych żartów Pawła Szymańskiego na festiwalu Eufonie

Koncert pod patronatem Warszawskiej Jesieni i Związku Kompozytorów Polskich odbędzie się 30 listopada o godz. 19 w Nowym Teatrze w Warszawie. W programie koncertu monograficznego „Przełom”, łączącego utwory z przeszłości z nowatorskimi pomysłami kompozytora, znajdą się zarówno utwory na mniejszą obsadę, jak i „Villanelle” czy „Limeryki” z udziałem orkiestry.

W gronie wykonawców koncertu powstałego na zamówienie festiwalu Eufonie są tacy artyści jak: Jan Jakub Monowid, kontratenor; Małgorzata Sarbak, klawesyn; Agnieszka Podłucka, altówka, skrzypce; Natalia Reichert, altówka; Łukasz Długosz, flet; oraz Orkiestra Filharmonii Śląskiej pod batutą ukraińsko-polskiego dyrygenta Yaroslava Shemeta, który specjalizuje się w wykonywaniu muzyki współczesnej.

W programie pierwszej części koncertu znajdą się kompozycje Pawła Szymańskiego „Villanelle” z 1981 r., „Une suite de pieces de clavecin par Mr. Szymański” z 2001 r. oraz „Limeryki” na skrzypce I klawesyn z roku 1975. W części drugiej publiczność usłyszy utwory „it’s fine, isn’t it?”, „Appendix”, „quasi una sinfonietta”.

„Aluzyjność, humorystyczność i jej odcienie, dialog z tym, co było, i z tym, co jest, namysł etyczny nad tkanką współczesności, a jednocześnie iluzjonistyczne koncepty paradoksalnie ujęte w perfekcyjnych konstrukcjach wraz z ich łudzącym pięknem – oto cechy muzyki Pawła Szymańskiego, która zabrzmi na jego koncercie monograficznym” - charakteryzuje twórczość kompozytora muzykolożka Katarzyna Naliwajek.

W długo oczekiwanym w Warszawie koncercie Pawła Szymańskiego wskrzeszone zostaną utwory wczesne wykonywane niesłychanie rzadko lub prawie nigdy. „Będzie to m.in. utwór +it’s fine, isn’t it?+, który miał zabrzmieć na festiwalu Eufonie trzy lata temu (kilka dni przed wykonaniem został z programu usunięty), oraz premiera najnowszego klawesynowego utworu kompozytora" - zaznacza Naliwajek. "Dzięki tej klamrze czasowej – obejmującej niemal pięć dekad – możemy odkrywać, że definiowanie sztuki jako +bardzo poważnych żartów+, które za Goethem postulował kiedyś Thomas Mann, zachowuje swoją celność w odniesieniu do całości estetyki Szymańskiego, począwszy od jego najwcześniejszych kompozycji” - dodaje muzykolożka.

Zdaniem Katarzyny Naliwajek zachwycająca „Villanelle” to dzieło prekursorskie w historii polskiej muzyki XX i XXI w. „Bez +Villanelle+ może nie powstałoby arcydzieło polskiej liryki wokalnej, jakim są +Sonety Shakespeare’a+ Pawła Mykietyna, ani Purcellowski teatr instrumentalny w Totentanz Rafała Ryterskiego. Utwór +Une suite de pieces de clavecin par Mr. Szymański+ powstał w długim wieku XVIII, dokładna data nie jest znana. Wiadomo jednak, że autorem jest niejaki Monsieur Szymański. Być może jest to francuski kompozytor polskiego pochodzenia. A może polski kompozytor pochodzenia francuskiego? Badaczom trudno to będzie rozstrzygnąć, bo danych biograficznych brak. (…) +Limeryki na skrzypce i klawesyn+ z 1975 r. to króciutkie (trwają zaledwie sześć minut) i dowcipne muzyczne powiastki – w swoich dialogach między klawesynem a skrzypcami są zabawne na różne sposoby” - charakteryzuje utwory w programie koncertu muzykolożka.

„Rzeczywistość - w tym rzeczywistość polityczna – wdziera się dziś wszędzie, nie może niestety ominąć muzyki" - mówił o swojej twórczości sam kompozytor. "Moją domeną zawsze była muzyka absolutna. Ale coraz trudniej jest obecnie uprawiać tak abstrakcyjne i apollińskie gatunki jak koncert fletowy”.

Paweł Szymański (rocznik 1954), jeden z najwybitniejszych żyjących polskich twórców muzyki współczesnej, jest przedstawicielem postmodenistycznego nurtu zwanego surkonwencjonalizmem. Odznaczony Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, od 2011 roku jest członkiem honorowym Związku Kompozytorów Polskich.

W finale festiwalu Eufonie po raz trzeci zostanie wykonane dzieło Krzysztofa Pendereckiego „Siedem bram Jerozolimy” - 8 grudnia w Domu Kultury „Mors” w Dębicy (poprzednie wystawienia podczas tegorocznych Eufonii miały miejsce w Lusławicach i w warszawskiej Filharmonii Narodowej). Do 1 grudnia trwa też Instalacja „Muzyka Alternatywna. Spekalutywne historie muzyki” stworzona przez Grupę „pan Generator” w galerii Okno na Kulturę w Warszawie.

Organizatorami 6. Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Europy Środkowo-Wschodniej "Eufonie" są Narodowe Centrum Kultury i Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Partnerem wydarzenia jest Teatr Wielki – Opera Narodowa. Polska Agencja Prasowa jest patronem medialnym Eufonii. (PAP)

Autorka: Anna Bernat

abe/ miś/